Tarihte "93 Harbi" olarak bilinen 1877–1878 Osmanlı Rus savaşı, Artvin ve çevresi için çok korkunç sonuçlar doğdurmuştur. Batum üzerinden, Artvin istikametinde devam eden Rus saldırıları sırasında Artvin ve çevresinde yaşayan halk canları pahasına silahlanarak Çarlık Rusya’sı ordularına karşı şerefli mücadeleler vermişlerdir. Ancak savaş sonucunda Artvin’i ele geçirememişlerdir.

13 Temmuz 1873 de imzalanan Berlin anlaşması ile Artvin savaş tazminatı olarak Rusya’ya verilmiştir. Artvin halkı için 1918 Birest-Litovsk anlaşması ile geri verildiği güne kadar geçen ve halkın “Kara Günler” dediği 40 yılık esaret dönemi başlamıştır.

1914 yılı Haziran ayında l.Dünya Savaşı başlamış ve Osmanlı devleti Almanya’nın müttefiki olarak savaşa katılmıştır. Bu sırada Çarlık Rusya’sı orduları, sınırlarımızı aşarak saldırıya geçmiştir. 1914 Kasımında Yüzbaşı İsmail Hakkıbey komutasındaki Melo sınır taburu Artvin ve çevresindeki birliklerini bozguna uğratmış ve bunun üzerine Ruslar Artvin’i terketmek zorunda kalmışlardı. Böylece Artvin 2 Kasım 1914 de geçici bir süre için kurtulmuştur. 4 ay kadar süren bu dönemden sonra Ruslar Artvin’i yeniden denetimleri altına almışlardır. Ancak 1. Dünya savaşı sonunda çıkan Bolşevik ihtilali sonucunda Ruslar savaştan çekilmek zorunda kalmıştır. Artvin ve çevresinde bulunan Rus işgal güçleri de bu bölgeyi terk etmişler fakat Artvin ve çevresinde Ermeniler katliamlarını sürdürmüşlerdir.

Bu sırada Osmanlı devleti ile Rusya arasında Polonya’nın Birest-Litovsk şehrinde iki buçuk ay süren görüşmelerden sonra halkoyuna başvurulmuş. Ve halkın yüzde 99’undan fazlasının anavatana kavuşma isteği ortaya çıkmıştır. Bunun üzerine Osmanlı ordusu 1918 yılı Mart ayında Artvin’e girmiş ve 40 yıllık esaret sona ermiştir.

Ne yazık ki bu sevinçte kısa sürmüş, l.Dünya savaşında imzalanan Mondros Mütarekesi ile Osmanlı ordusunun 1914’den önceki sınırları gerisine çekilmesi gerektiğinden Artvin ve çevresi boşaltılmış ve İngilizler tarafından işgal edilmiştir. İngiliz işgali 1920 yılının Nisan ayına kadar sürmüştür. İngilizler çekilirken şehri Gürcistan’a bırakmışlardır.

Artvin’in yeniden kazanılması TBMM hükümetinin askeri ve diplomatik başarılarının sonucunda mümkün olmuştur. Kazım Karabekir komutasında 15. Kolordunun yeni Türkiye’nin ilk askeri zaferini Kars’ı kurtararak gerçekleştirilmesinden sonra Türk hükümeti 22 Şubat 1921’de Gürcistan Cumhuriyetine ultimaton vermiştir. 23 Şubat 1921’de verilen cevapta Artvin’in terk edileceği, Gürcistan tarafından resmen açıklanmıştır. 7 Mart 1921 de Artvin kesin olarak Türkiye topraklarına katılmıştır. Kazanılan askeri başarılar, Gürcistan’ın Artvin’i terk etmesinin en önemli nedenidir.

Yorumlar